نشست نقد و بررسی کتاب «سبک شیرین نو در ایران و ایتالیا، بررسی تطبیقی» برگزار شد

جنبه‌های گوناگون تأثیرگذاری ادبیات کهن ایران بر ادبیات ایتالیا

در ابتدای این نشست دکتر محمدحسین رمضان کیایی درباره‌ کتاب «سبک شیرین نو در ایران و ایتالیا، بررسی تطبیقی» دیگر سخنران این نشست بود، که گفت: این کتاب به جنبه‌های گوناگون تأثیرگذاری ادبیات کهن ایران در روزگار شکل‌گیری سبک خراسانی و عراقی بر ادبیات ایتالیا به‌ویژه در سده‌ سیزدهم میلادی یعنی روزگار شیرین طرز نو می‌پردازد.
وی افزود: کتاب دکتر ایمان بصیری، یک کتاب تطبیقی و مقایسه ای است و وقتی یک مقایسه ای صورت می گیرد؟ باید ببینیم بر چه اساسی یک مکتب یا یک چهره ادبی  مورد مقایسه قرار می گیرد و با مکتب ادبی جامعه دیگری سنجیده می شود و این بررسی تطبیقی صورت می گیرد، بد نیست ابتدا مروری براهمیت بورجستینو داشته باشیم. به چه نحوی مورد توجه صاحب نظران در ادبیات قرار گرفته و چه چهره هایی در دوجستینوی ایتالیایی یا شیرین طرز نو آثاری را خلق کردند و به یادگار ماندن این مطلب تا به امروز چگونه بوده است؟ 
این پژوهشگر در ادامه سخنانش اظهارکرد: این مکتب در قرن سیزدهم در ایتالیا شکل گرفت و ابتدا شاید حوزه گسترده ای را در نوردید و اما بعدها تأثیرگذاری آن بیشتر شد و گسترش آن به سایر حوزه‌های ادبی رسید. پایه و جایگاه شکل‌گیری این مکتب ادبی در ناحیه توسکان بوده و بزرگانی مثل دانته که چهره مشهوری است و او از این مکتب ادبی به تمجید پرداخته است. لپو جینو و دینو فراسکوبالی از چهره های دیگری هستند که در این سبک کار کردند. 
کیایی در ادامه سخنانش با اشاره به اینکه در تعریف این مکتب آمده که می خواهد شیرینی احساس عشق را بیان کند و این هدف اصلی و محور اساسی این سبک است، گفت: به کتاب آقای بصیری می رسیم که یک مطالعه تطبیقی و بررسی علمی دو مکتب دوجستینو و مکاتب ادبی که در زمینه سرایش شعر در ادبیات فارسی داریم. این کتاب از این منظر اهمیت دارد که این اولین اثر جامع در این حوزه است و با این شیوه مطالعاتی که از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: در بخشهای اول کتاب داریم که نویسنده سعی کرده شکل گیری مکتب ادبی سبک شیرین نو را مورد مطالعه قرار دهد و با شواهد نشان دهد که چگونه شکل گرفته است و این را با مکتب خراسانی مقایسه کرده و با ارائه واژکان فارسی که در فولکار ایتالیایی بوده، بررسی را ملموس کرده و در تمام بخشهای مختلف کتاب می توانیم چنین موضوعی را ببینیم که مؤلف تنها به تجزیه تحلیل های فردی بسنده نکرده است بلکه خواسته به ارائه اسناد پرداخته تا مطالب برای خواننده ملموس‌تر باشد و چه خوب است که در بخش آغازین این کتاب هم همین شیوه را آغاز کرده و خیال خواننده را راحت کرده که کتاب فقط شامل تحلیل‌های فردی نیست. 
این مترجم کشورمان اظهار کرد: مراوداتی بین فرهنگ ایتالیایی و ایرانیان در قالب مسافرتها و ارتباطات تجاری ای که بوده که اینها می توانستند تأثیرگذار باشند و واژگانی را وارد فرهنگ ایتالیایی کنند و این واژگان و حتی فرهنگ فارسی بدین وسیله وارد فرهنگ ایتالیایی شده است که ما در آثار دیگر ایتالیایی نیز نمونه اش را داریم. اگر دقیقا واژگان نبودند حداقل فرهنگ و  سبک فارسی وارد ادبیات ایتالیا شده که نمونه بارز آن در شاهکار بوکاچو است که حتی صاحب نظران داستان و روایت معتقدند بسیاری از محتوای این شاهکار ریشه در ادبیات شرقی و نه فقط فارسی دارد و یکی از بزرگترین آنها دنکون است. 
وی اظهار کرد: دکتر بصیری این رویه را پیش گرفته است، اما تنوع کتاب در این است که صرفا به صورت ارائه مشابهت‌ها نبوده است. نویسنده سعی کرده است در بخشهای دیگر این کتاب حتی تفاوتهایی را ارائه کند که مکاتب ایرانی و به خصوص مکتب خراسانی و عراقی چه تفاوتهایی با این سبک ایتالیایی دارد و هویت جداگانه هر مکتب را نشان می دهد که چگونه این مکاتب ادبی فارسی، این سبکهای شعر فارسی با این سبک ایتالیایی مشابهتهایی را دارد اما تفاوت‌هایی هم دارد که با ارائه اسناد و مدارکی که در این کتاب صورت گرفته نشان می‌دهد اینها می توانند دارای هویت مستقلی باشند که برخاسته از آن مبنای فرهنگی اجتماعی و تاریخی حتی هست. 
کیایی در پایان سخنانش گفت: شاید در این کتاب جای آن بود که ما وقتی به تفاوتها اشاره می کنیم یک فصلی را باز کنیم تحت عنوان ستینگ تاریخی که باعث بوجود آمدن این تفاوتها شده است و یا ستینگ فرهنگی؛ چرا؟ برای اینکه ممکن بود مسیر این کتاب را تا حدی متفاوت کند و این گستردگی زیادی را به این کتاب تحمیل کند و مانع انسجام این اثر شود و چنین مشکلی را بوجود می آورد و به همین خاطر مولف سعی کرده موارد جامعه شناختی و تاریخی و دلایل فرهنگی وبه دلایل بوجود آمدن این مسئله نپرداخته است.

جهشی در فرهنگ ایران و ایتالیا پدید آمد

دکتر منوچهر سادات افسری دیگر سخنران این نشست بود. وی با بیان اینکه این کتاب به جنبه‌های گوناگون تأثیرگذاری ادبیات کهن ایران در روزگار شکل‌گیری سبک خراسانی و عراقی بر ادبیات ایتالیا به‌ویژه در سده‌ سیزدهم میلادی یعنی روزگار شیرین طرز نو می‌پردازد، گفت: چاپ این اثر را یک رویداد نیک به شمار می آورم، این کتاب می تواند یک تحول بزرگی را در عرصه پیشرفت زبان ایتالیایی در ایران ایجاد کند. آقای منسوب بصیری یک جهشی در فرهنگ ایران و ایتالیا پدید آورد، همت کرد و دانش خود را به زبان ایتالیایی بیان کرده است. در درجه اول راه را به سمت پیشرفت بیشتر در فرهنگ و ادب ایران و ایتالیا باز کرده است. ثانیا یک سیر بیشتر برای اندیشه و فرهنگ دو کشور باز می کند.
وی افزود: این کار، گشایشی برای ادبیات ملی و گزارش نویسان، ادبیات نویسان، مقاله نویسان و داستان نویسان باز می کند. کار نوشتن به زبان دوم را باید از دوران کودکی آغاز کرد، اگر نام نویسنده را نبینید متوجه نمی شوید که یک فردی که زبان دومش، زبان ایتالیایی بوده است توانسته این اثر را بنویسید و به ظرافتهای و نکات زبان دوم این قدر تسلط داشته است.
سادات افسری در ادامه سخنانش گفت: ما امروز در کشور از نظر ادبیات و فرهنگ پیشرفتهای زیادی داشتیم و افرادی داریم که به زبان های اروپایی خصوصا انگلیسی و فرانسوی تسلط بالایی دارند و می تواند به عنوان پل فرهنگی عمل کرده و صدای ما را به جهان برسانند. الان در برخی از زبانها، نویسندگان ایرانی می توانند با نویسندگان زبان اصلی و اندیشمندان کشورهای مختلف اروپیی به داد و ستد بنشینند و حتی با آنها رقابت کنند. 
این مترجم با بیان اینکه آقای بصیری به ظرافت ها و سایه روشن های ادبیات ایتالیایی آشنایی کامل دارند که توانسته چنین اثری بیافریند، گفت: نسل جدیدی از مبلغان و مروجان فرهنگ ایران خصوصا فرهنگ ایران معاصرپدید آمده اند که می توانند در راه اعتلای فرهنگ ایران زمین و داد و ستد فرهنگی با کشورهای مختلف کارهای مهمی انجام دهند.
وی تأکید کرد: آقای بصیری در این کتاب ما را به یک گردش علمی می برد و حتی بخشهایی از تاریخ و فرهنگ پنهان و تاریک خودمان را به روی ما می گشاید. در حقیقت جامعه ایرانی، 500 الی 600 سال بعد از تسلط اعراب بر ایران و زمانی که دین جدید کاملا جا افتاده بود و تغییرات و تحولات عمیق در زبان و فرهنگ و ادب این کشور در حال رخ دادن بود را می گشاید و سبک خراسانی را با سبک شیرین نو در ایتالیا مقایسه می کند. میان سالهای 1280 تا 1310 اوج فعالیت ها سبک خراسانی بود. با ایتالیا از نظر تاریخی و فرهنگی شباهتی نداریم اما علی رغم این سبک شیرین نو با سبک خراسانی در این دوره با هم شبیه است.

نخستین کتاب تطبیقی دانشگاهی بین ادبیات ایران و ایتالیا

دکتر ایمان منسوب‌بصیری درباره‌ کتاب «سبک شیرین نو در ادبیات ایران و ایتالیا، بررسی تطبیقی» به ارائه سخن پرداخت و گفت: این کتاب در واقع نخستین نمونه و کتاب به زبان ایتالیایی است که در حوزه کتابهای دانشگاهی در ایران به چاپ رسیده است. کتاب دانشگاهی پیش از این نداشتیم که با پژوهش در این باره نگارش شده باشد. موضوع کتاب چنانچه از نامش برمی‌آید در گام نخست به یک سبک ادبی در ایتالیا اشاره دارد که ترجمه فارسی آن سبک شیرین نو است که در انگلیسی به آن «سوئیت نیواستایل» گفته می‌شود، گونه ای از ادبیات ایتالیا به ویژه در سده سیزدهم است که شامل برخی دگرگونی‌های ممعناشناختی، ساختاری و ماهوی در حوزه ادبیات غنایی و به ویژه عاشقانه است. این تغییرات در حوزه ادبیات رمانس در ایتالیا با تغییرات در حوزه ادب پارسی حدودا در زمان شکل گیری سبک عراقی همزمان بوده است. 
وی تأکید کرد: اگرچه دلایل پدیداری این دو گونه سخنوری در دو حوزه رمانس ایتالیک و ادبیات پارسی در ایران چندان قرابتی باهم ندارند، اما به روی ریشه های مشترک این دو ‌سبک سخنوری را چه از لحاظ محتوایی و چه از لحاظ شیوه بیان و آئین‌های سخنوری می توان جستجو ‌کرد، در میراث مشترک کهنی که در ادبیات رمانس در سده‌های میانه در ایتالیا و از سوی دیگر در ایران موجود بوده اند.
وی در ادامه سخنانش تصریح کرد: در گام نخست در سنجش میان این دو ‌نحله در ایران و روم، یعنی در ایتالیایی که هنوز از یکپارچگی سیاسی و فرهنگی آن چنانی در آن دوران برخوردار نبوده است، ما کوشیده ایم در این کتاب به جنبه‌های گوناگون تأثیرگذاری ادبیات ایران و میراث مشترکی که از یونان در اختیار ایرانیان به واسطه زبان تازی بوده است و زبان عربی و به واسطه زبان لاتین پرده برداشته و اینها را نمایان سازیم.
این مترجم زبان ایتالیایی افزود: در حقیقت درروزگار شکل گیری سبک خراسانی در شرق و‌سپس در روزگار نمایانی سبک سیسیل در ادبیات ایتالیا که هر دو به گونه ای از درون مایه های مشترک ایرانی و یونانی برخوردار هستند، این تعامل ‌و پیوند میان دو جریان ادبی به گونه نامستقیم در ایران و روم برقرار می‌شود و از هدفهای بنیادین نگارش این کتاب به زبان ایتالیایی که در حکم یکی از آبشخورها و منابع درسی رشته های ادبیات ایتالیایی هم هست، نمایان ساختن تأثیر و تعاملاتی که فرهنگ ادبی ایران در اروپا به ویژه در حوزه ادبیات رمانس و زبان ایتالیا داشته است، نمایاندن تعاملات و تأثیر و تأثر بوده است.
وی اضافه کرد: در مرحله دوم در حوزه مضامین متروک ‌فرهنگ ساز در حوزه ادبیات به ویژه مضامینی که از طریق اسناد برای ما رهگیری‌پذیر بودند بحث کرده ایم و توانسته ایم پلهای پیونددهنده این مضامین را در این دو ‌فرهنگ گوناگون به گونه ای شناسایی کنیم و‌ شیوه رسیدن یکی از مضمون‌ها و چند مضمون درون‌ مایه یک فرهنگ را به فرهنگ دیگر به ویژه آنهایی که از حوزه ادبیات ایران به فرهنگ روم در دوران سبک شیرین نو بوده را شناسایی کنیم.
مؤلف کتاب «سبک شیرین نو در ایران و ایتالیا، بررسی تطبیقی» تصریح کرد: سنجش و تطبیق تاریخی دوران رواج سبک عراقی با عصر سبک شیرین نو در ایتالیا و بررسی تطبیقی و سنجشی آیین های سخنوری در ایتالیا در سده های میانه به لهجه فلورانی و توسکانی به ویژه به گویش فاخر زبان ایتالیایی و‌ زبان فارسی از دید هنجارهای بلاغی و سخنورانه در پارسی و تازی در این کتاب سنجیده شدند و از بایستگی های این کار یکی ترجمه و برگردان ابیات سخنوران بزرگ‌ پارسی گو ‌به ایتالیایی و مقایسه مضمونی و محتوایی اینها با ادبیات غرب به ویژه رسیدن بین فرهنگی در مضامین مشترک است.

یادآور می شود، کتاب «سبک شیرین نو در ایران و ایتالیا، بررسی تطبیقی» نوشته‌ی دکتر ایمان منسوب‌بصیری به همت انتشارات سمت انتشار یافته است. این کتاب به جنبه‌های گوناگون تأثیرگذاری ادبیات کهن ایران در روزگار شکل‌گیری سبک خراسانی و عراقی بر ادبیات ایتالیا به‌ ویژه در سده‌ سیزدهم میلادی یعنی روزگار شکرین طرز نو می‌پردازد و به دنبال نمایان ساختن تاثیر فرهنگ ادبی ایران در اروپا به ‌ویژه ایتالیا، بحث در مضامین و منابع مشترک فرهنگ‌ساز در ایران و روم، سنجش و تطبیق تاریخی دوران سبک عراقی و خراسانی با عصر طرز نو در ایتالیا، توضیح بلاغت ایتالیا در سده‌های میانه از دید هنجارهای بلاغت پارسی ـ تازی و ترجمه‌ ابیات برگزیده سخنوران بزرگ پارسی به ایتالیایی و مقایسه‌ آن با نمونه‌های غربی است.

این کتاب برای دانشجویان رشته زبان ایتالیایی در مقطع کارشناسی ارشد به عنوان منبع اصلی درس (ادبیات تطبیقی) به ارزش 2 واحد تدوین شده است و در سال 1397 منتشر و در سال 1398 تجدید چاپ شده است.