معرفی پژوهشکده تحقیق و توسعه «سمت»
رئیس پژوهشکده: دکتر پروانه شاه‌حسینی
تلفن و نمابر: ۴۴۲۶۳۳۱۵-۰۲۱
پست الکترونیک: Pajuhesh@samt.ac.ir
تاریخچه
پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم انسانی «سمت» با نام مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی «سمت» در آذرماه ۸۲ و با رویکرد تأمین منابع علمی دانشگاهی و همچنین ارائه روایتی بومی از علوم انسانی و با هدف دستیابی به پژوهش‌های جامع و کاربردی آغاز به کار کرد. آنچه اهمیت شکل‌گیری این مرکز را، در راستای اهداف «سمت»، مضاعف می‌ساخت، شاخصه پژوهشی آن بود. تولد این مرکز حاصل این نگرش بود که آموزش، بدون داشتن یک پشتوانه پژوهشی به اهداف خود نخواهد رسید و ثمره نحیفی خواهد داشت. در فرایند شکل‌گیری یک منبع علمی دانشگاهی، یک پیش شرط مهم وجود دارد که همان پژوهش است. به این ترتیب این پژوهشکده با این نگرش و با هدف ایجاد ارتباط وثیق میان پژوهش و آموزش و ساماندهی پژوهش‌هایی که به تحقق اهداف «سمت» کمک می‌کند، تشکیل شده است و فعالیت آن در راستای ایجاد بستر مناسب برای اجرای طرحهای پژوهشی، تألیف، ترجمه و تهیه متون علمی دانشگاهی است. شایان ذکر است مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی در سال 1395 به پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم انسانی ارتقا یافت.
اهداف و برنامه‌های پژوهشکده
برخی اهداف و برنامه‌های پژوهشکده عبارت‌اند از:
۱. پژوهش و تحقیق در شاخه‌های علوم انسانی با سه رویکرد بنیادی، توسعه‌ای و کاربردی،
۲. اجرای طرحهای پژوهشی و تحقیقاتی با هدف دستیابی به منابع علمی دانشگاهی در همه حوزه های علوم انسانی،
۳. معرفی طرح‌ها و برنامه‌های تحقیقاتی لازم با توجه به اولویت‌های موجود در علوم انسانی بر اساس نیازسنجی در گروه‌های پژوهشی،
۴. اجرای مطلوب‌تر سیاست‌های اخیر نظام در تحول و توسعه محتوای علوم انسانی با رویکرد بومی سازی،
۵. راه اندازی نشریه‌های علمی در حوزه‌های مختلف علوم انسانی و اسلامی و مطالعات میان رشته ای،
۶. برقراری ارتباط با مراکز پژوهشی و آموزشی علوم انسانی داخلی و خارجی و ساماندهی همکاری مشترک با آنها در زمینه اجرای طرح‌ها و فعالیت‌های پژوهشی،
۷. برگزاری همایش‌ها و نشست‌های علمی ـ پژوهشی در سطوح گوناگون،
۸. برنامه‌ریزی برای شرکت اعضای هیأت علمی و محققان در کنفرانس‌ها، سمینارها و نیز اجرای کارگاه‌های آموزشی و پژوهشی،
۹. توسعه چشم اندازهای پژوهشی «سمت» و هموارتر شدن مسیر برای دستیابی به ساختار «پژوهشگاه» در آینده‌ای پیش رو
تشکیلات پژوهشکده تحقیق و توسعه
الف) گروه‌های یازده‌گانه پژوهشی
این گروه‌ها عبارت اند از: ۱. حقوق و فقه ۲. علوم اجتماعی ۳. علوم رفتاری ۴. فلسفه و کلام ۵. مدیریت ۶. مطالعات ادبی ۷. مطالعات تاریخی ۸. مطالعات زبانی ۹. مطالعات کتاب درسی ۱۰. مطالعات محیطی ۱۱. هنر
در این گروه‌ها پژوهش‌های بنیادی، توسعه‌ای و نیز کاربردی به منظور به‌کارگیری در تدوین منابع معتبر علمی دانشگاهی و کتب مبنایی در حوزه‌های مختلف علوم انسانی به انجام می‌رسد. چگونگی فعالیت این گروه‌ها در سه گام شکل می‌گیرد: ۱) تعیین اولویت‌های پژوهشی گروه؛ ۲) برنامه‌ریزی و تایید طرح‌ها ؛ ۳) بررسی نتایج سامان یافته طرح یا پژوهش و تایید آن.
ب) دفتر نشست‌های علمی
از جمله وظایفی که از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی به «سمت» واگذار شده است، برگزاری نشست‌های علمی ـ پژوهشی با بهره‌گیری از صاحب‌نظران داخلی و خارجی و تدوین حاصل این سمینارها به صورت مقاله، درسنامه و کتب و منابع درسی برای دانشگاه‌هاست. از این نشست‌ها به عنوان ابزاری برای شناسایی نیازها و رفع کمبودها در حوزه‌های علوم انسانی بهره‌برداری می‌شود. در این میان دفتر نشست‌های علمی عهده‌دار و هماهنگ کننده نشست‌های علمی سازمان «سمت» است.
مهم‌ترین محـورهای کاری این دفتر عبارت اند از: ۱) برگزاری همایش‌های علمی؛ ۲) نکوداشت و معرفی فرهیختگان علمی؛ ۳) ترتیب سفرهای علمی و فرصت‌های مطالعاتی اعضای هیأت علمی «سمت»؛ ۴) تشکیل کارگاه‌های آموزشی و پژوهشی.
هر یک از این برنامه‌ها به پیشنهاد گروه‌های پژوهشی و با هماهنگی دفتر نشست‌های علمی اجرا می شود.
ج) واحد نشریه
در این واحد، نشریات علمی پژوهشکده در حوزه علوم انسانی تدوین می‌شود.
«فصلنامه پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی»
با توجه به هدف اصلی «سمت» اولین شماره فصلنامه «سخن سمت» در سال 1375 به منظور کمک به انعکاس روند علم منتشر شد و تا سال 1388، 22 شماره از آن به چاپ رسید و دو شماره با نام عیار منتشر شده و از شماره 25 با هدف تغییر وضعیت و تبدیل به فصلنامه‌ای علمی ـ پژوهشی به نام «فصلنامه پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی» تغییر یافت.
فصلنامه «پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی» در حال حاضر نشریه‌ای علمی ـ پژوهشی است که سهم خود را در جریان تبادل یافته‌های علمی می‌جوید تا از این طریق هم بتواند بیانگر یافته‌های پژوهشی نهاد متبوع خود و هم دریافت‌کننده پژوهش‌های دیگری باشد که نقادانه، تحلیل‌گرانه و یا توصیف‌گرانه نگاشته شده‌اند. این فصلنامه مقالات متعددی دارد که حاوی نظریه‌ها و یافته‌های گوناگون در زمینه کتاب درسی است که برخی از اهداف آن عبارت‌اند از: باز تعریف کتاب دانشگاهی و فرآوری آن در راستای آموزش بهتر، گسترش مرزهای آموزشی سیستم آموزش عالی با کتاب درسی دانشگاهی، اعتلای ابزار آموزش دانشگاهی با کمک استادان دانشگاه‌های سراسر کشور، تبیین الگوها، نظرها، راهکارها و راه‌حل‌های مناسب در راستای تدوین هر چه بهتر کتاب درسی دانشگاهی و در نهایت نشر آراء علمی ـ پژوهشی مرتبط با تأثیر کتاب درسی دانشگاهی در اعتلای نظام آموزش عالی.
موضوعات مورد توجه در این فصلنامه نیز بدین شرح است: جایگاه کتاب درسی دانشگاهی در نظام آموزش عالی، سیر و تطور کتاب درسی، جنبه‌ها و ویژگی‌های کتاب درسی (طراحی و تولید ساختار و محتوای کتاب درسی، ویرایش و پالایش، ارزشیابی، مدیریت تهیه و توزیع، فناوری ارتباطات و اطلاعات و جنبه‌های حقوقی آن).
دو فصلنامه «روان‌شناسی فرهنگی»
دو فصلنامه «روان‌شناسی فرهنگی» وابسته به گروه علوم‌رفتاری پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم انسانی سازمان مطالعه و تدوین کتب دانشگاهی در علوم اسلامی و انسانی «سمت» طبق نامه شماره 3/3/55996 مدیر کل محترم سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی امور پژوهشی به تاریخ 1396/03/20 در مسیر اخذ درجه علمی ـ پژوهشی از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری قرارگرفته است.
هدف از تأسیس این نشریه بررسی و مطالعه جنبه‌های فرهنگی موضوع‌های روان‌شناختی و رفتاری، رابطه جنبه‌های مختلف فرهنگ با کارکردهای روان‌شناختی در بافت فرهنگی ایران، تفاوت‌ها و شباهت‌های میان فرهنگی در همه حوزه‌های روان‌شناختی، مفهوم‌سازی متغیرهای روان‌شناختی بر اساس فرهنگ ایرانی ـ اسلامی و ساخت و معرفی مقیاس‌های روان‌شناختی برآمده از فرهنگ ایرانی است.
این دو فصلنامه با بهره‌مندی از هیأت تحریریه معتبر و متخصص در تلاش است تا مقالات پژوهشی مرتبط با حوزه روان‌شناسی فرهنگی را منتشر نماید و برای غنا بخشیدن به حوزه تخصصی مورد نظر، آماده دریافت آثار علمی به زبان فارسی از سوی کلیه علاقه‌مندان و اصحاب قلم است.