دولت در جامعه اسلامی، همانند دیگر جوامع بشری، نه تنها بیانگر وجود مجموعه‌ای از نهادهاست، بلکه حاکی از وجود نگرشها و شیوه‌های خاصی از اعمال و رفتار است که منحصراً مدنیت اسلامی خوانده شده،‌ در واقع جزیی از تمدن اسلامی محسوب می‌شود. هدف اساسی نوشته حاضر، بررسی چهارچوب منطقی و نظام‌وار هر یک از نظریه‌های نظام سیاسی در اسلام از یک سو، و شیوه استناد این نظریه‌ها به ادله‌ای از قرآن و سنت، و نیز اجماع و عقل از سوی دیگر است. در این کتاب سه گونه کلان از نطریه‌های نظام سیاسی شیعه، اهل سنت و خوارج طرح شده و کوشش شده است هر یک از سه گونه نظریه‌ها به دوران قدیم و جدید تقسیم شود. بدین‌سان، ضمن توضیح ویژگیهای عمومی مهم‌ترین نظریه‌های شش‌گانه در تفکر اسلامی، تلاش شده است مناسبات درونی این نظریه‌ها، تأثیر آنها بر یکدیگر و تأثر آنها از یکدیگر در درون تفکر اسلامی، و نیز تأثیرات برخی جریانهای بزرگ فکری و خارج از تمدن اسلامی، از جمله تجدد غربی، در سیمای عمومی نظریه‌های نظام سیاسی در اسلام ارزیابی شود. بخش مستقلی نیز به نظریه‌های نظام سیاسی در جمهوری اسلامی ایران اختصاص یافته است. بخش پایانی کتاب شامل منابع فارسی و لاتین است.